Jaarthema 2022-2023
De huidige veehouderij kent vele win-verlies maatregelen. Bijvoorbeeld innovaties die bijdragen aan verbeterd dierenwelzijn, maar vaak nadelig zijn voor de boer omdat de kosten hoog oplopen en deze niet worden vergoed. Anderzijds zijn maatregelen op het gebied van een verbeterde leefomgeving vaak niet gericht op een positieve bijdrage aan dierenwelzijn. Kortom: er worden vele innovaties bedacht, alleen mist de balans tussen milieu, boer en dier. Het Barth-Misset Fonds wil de voorbeelden waar sprake is van een win-win-win innovatie in de schijnwerpers zetten en financieel ondersteunen.
Het fonds stelt tot 1 maart 2023 een financieringsronde open van € 200.000,- om haalbare en houdbare win-win-win innovaties te realiseren. Boeren en andere spelers in de veehouderij kunnen tot € 50.000,- ontvangen wanneer hun project voldoet aan ’Beter boeren voor milieu, boer én dier in een integrale systeemwijziging.
Voorbeelden
Om je een idee te geven van het soort innovaties waarnaar het Barth-Misset Fonds op zoek is, hieronder een schets van twee projecten die in 2022 onder de noemer ‘Beter Boeren: voor milieu, boer én dier’ zijn gehonoreerd.
1. Een mestschuifel in combinatie met een stofbadhuis
De mestschuifel is een trapezevormig apparaat met een rooster dat in een pluimveestal onder het houtige strooisel doorschuift en droge mest oogst. Het met de mestschuifel te combineren stofbadhuis biedt een aparte en geschikte ruimte om te stofbaden in fijner materiaal, bijvoorbeeld zand.
MILIEU
- Met het frequent wegnemen van de mest wordt de belangrijkste bron van fijnstof en ammoniak weggenomen. Dit leidt tot een aanzienlijke reductie van de emissie van deze stoffen naar buiten.
BOER
- Een schoner stalklimaat is van belang voor de gezondheid van de veehouder.
- De mestschuifel kan bijdragen aan het verminderen van buitennest-eieren, wat leidt tot een verlichting van de arbeidslast.
- Naar verwachting zullen de mestschuifel en het stofbadhuis concurrerend zijn met andere emissie-reducerende technieken.
- De geoogste droge mestdeeltjes zijn te verkopen als grondstof voor mestkorrels
DIER
- De combinatie mestschuifel en stofbadhuis verbetert het stalklimaat (minder ammoniak, fijnstof en endotoxinen).
- Aparte functiegebieden voor stofbaden en scharrelen worden aantrekkelijker en geschikter. In het stofbadhuis kan langdurig een diep en geschikt substraat worden aangeboden.
- De stofbadunit draagt eraan bij dat stofbadgedrag vaker ongestoord en volledig kan worden uitgevoerd.
- Het scharrelsubstraat (houtsnippers) is gevarieerd.
- Het scharrelsubstraat wordt door de mestschuifel regelmatig omgewoeld waardoor het materiaal interessant en uitdagend blijft. Dat ‘werken voor eten’ stimuleert hoog-gemotiveerd gedrag en positief welzijn.
- De techniek plus het substraat maken het mogelijk het substraat nog verder (geautomatiseerd) te verrijken met beloningen en uitdagingen.
- Een uitdagender scharrelgebied draagt mogelijk bij aan het tegengaan van pikkerij en kannibalisme in een koppel.
- Het substraat is hygiënischer zodat de parasitaire druk wordt verlaagd.
2. Het varkenstoilet: Beter voor milieu, boer en dier
MILIEU
-
Door het in water koelen en later scheiden, dan wel het direct scheiden van mest en urine voorkom je de vorming van ammoniak en stikstofdepositie, in plaats van de ammoniak achteraf met een luchtwasser uit de uitgaande stallucht te wassen.
-
Door het scheiden van mest en urine krijg je vaste in plaats van drijfmest, wat beter is voor de bodem.
-
Uit de urine kunnen mineralen gewonnen worden voor het maken van specifieke meststoffen, wat het gebruik van kunstmest terugdringt. Nu worden voor het maken van kunstmest veel maagdelijke mineralen en energie gebruikt.
-
Dat brongerichte maatregelen minder emissies voorkomen dan een luchtwasser is in veel gevallen niet waar, omdat een luchtwasser in de praktijk dikwijls de verwachte emissiereductie niet haalt door verschillen in stallen, weersinvloeden, veevoer, fokkerijlijnen en verschillen in bediening en onderhoud.
-
De luchtwasser heeft een zeer hoog stroom- en waterverbruik en een chemische luchtwasser gebruikt chemicaliën.
BOER
- Koeling in bestaande stallen, of scheiden van mest en urine bij nieuwbouw zijn veel goedkoper om ammoniakemissies te voorkomen dan achteraf met een luchtwasser de ammoniak uit de uitgaande lucht te halen.
- Koelen en later afvoeren en scheiden, of direct apart opvangen van urine in een afvoergoot en met een mestschuif verwijderen van de vaste mest zijn veel robuustere en minder storingsgevoelige technieken, waardoor de kosten van bediening en onderhoud veel lager liggen dan bij luchtwassers.
- Koeling en later afvoeren en scheiden, of direct scheiden en uit de stal afvoeren voorkomt ammoniakvorming in de stal. De stallucht is daardoor gezonder voor de varkenshouder.
- Door het scheiden van mest en urine krijg je vaste in plaats van drijfmest, wat beter is voor de bodem. En uit de urine kunnen mineralen gewonnen worden voor het maken van specifieke meststoffen. De mestafzetkosten van de boer kunnen daardoor afnemen en in de toekomst zelfs omslaan in een inkomstenbron.
DIER
- Een varkenstoilet komt tegemoet aan de behoefte van het varken om op een aparte plek te mesten en te urineren, gescheiden van de plekken waar de varkens rusten, eten en exploreren. Het varken is immers van nature zindelijk. Dat geeft duidelijkheid en rust.
- Met een apart varkenstoilet gescheiden van de ligplek en de eet- en activiteitenruimte hoeft het varken niet in zijn eigen uitwerpselen te liggen. Dat komt de diergezondheid ten goede.
- De luchtweggezondheid van het varken neemt enorm toe als de mest en urine in de put onder de hokvloer gekoeld wordt, of direct gescheiden wordt afgevoerd, zodat er weinig ammoniak meer in de stallucht komt. Dit leidt tot minder medicijngebruik waaronder antibiotica. Luchtwegaandoeningen vormen nu een groot probleem in de varkenshouderij.
- Vergeleken met het vaak toegepaste alternatief – luchtwassers – is er minder kans op snelle verspreiding van stalbranden via de ventilatiekanalen van de luchtwasser.